ਪੰਜਾਬੀ ਪੇਪਰ 2023 ਹੱਲ – ਉੱਚੇ ਅੰਕ ਲੈਣ ਲਈ ਲਾਜ਼ਮੀ ਉੱਤਰ!
ਪੰਜਾਬੀ (Gurmukhi) ਵਿੱਚ ਹੱਲ:
(ਅ) ਖੇਡਾਂ ਕਿਸ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹਨ?
• ਖੇਡਾਂ ਮਨੋਰੰਜਨ ਅਤੇ ਸਰੀਰਕ, ਮਾਨਸਿਕ ਅਤੇ ਬੌਧਿਕ ਵਿਕਾਸ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹਨ।
(ਬ) ਖੇਡ-ਪ੍ਰਤਿਯੋਗਿਤਾ ਕਦੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?
• ਖੇਡ-ਪ੍ਰਤਿਯੋਗਿਤਾ ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
(ਸ) ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭਾਗੂ ਖੇਡਾਂ ਹਨ?
• ਸਾਡੇ ਕੋਲ ਗੇਂਦ-ਸੁਟੰਨ ਵਾਲੀਆਂ, ਵਿਦਿਅਕ ਅਤੇ ਮਾਨਸਿਕ ਖੇਡਾਂ ਹਨ।
(ਦ) ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਖੇਡਾਂ ਖੇਡਦੇ ਹਨ?
• ਛੋਟੇ ਬੱਚੇ ਕੋਲ੍ਹਾ-ਚਾਪਕੀ, ਪਿੱਠੂ, ਗੁਲਲੀ-ਡੰਡਾ ਆਦਿ ਖੇਡਦੇ ਹਨ।
(ਝ) ਲੋਕ-ਖੇਡਾਂ ਦੀ ਕੀ ਖਾਸੀਅਤ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?
• ਲੋਕ-ਖੇਡਾਂ ਸਸਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਾਧਨਾਂ ਦੀ ਲੋੜ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।
ਭਾਗ-II : ਵਿਯਾਕਰਣ (Part-II: Grammar) – ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
(ਅ) ‘ਟੋਪੀ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਅਰਥ ਨਾਲ ਸਹੀ ਵਚਨ ਬਦਲੋ:
ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (iv) ਟੋਪੀਆਂ
(ਬ) ‘ਪੰਜਾਬਣ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਹੋਰ ਕਿਸੇ ਅਰਥ ਨਾਲ ਸਹੀ ਪੁਲਿੰਗ ਸ਼ਬਦ ਬਣੋ:
ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (ii) ਪੰਜਾਬੀ
(ਸ) ‘ਅੱਖ’ ਸ਼ਬਦ ਦਾ ਸਹੀ ਵਿਚੋਪ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ:
ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (ii) ਅੱਖ
(ਦ) ਹੋਰ ਲਈ ਅਰਥਕਿ ਕਿਹੜਾ ਸਹੀ ਤਤਵੀਤ ਵਾਲਾ ਵਾਕ ਨਹੀਂ ਹੈ?
ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (ii) ਮੈਂ ਕੋਈ ਨੋਟ ਨਹੀਂ ਝਲਿਆ। (ਇਸ ਵਾਕ ਵਿੱਚ “ਹੋਰ” ਦਾ ਅਰਥ ਸਹੀ ਨਹੀਂ ਆ ਰਿਹਾ)
(ਨ) ਕਦੇ ਵੀ ਨਾ ਬਦਲਣ ਵਾਲੇ ਨੂੰ ਕੀ ਆਖਦੇ ਹਨ?
ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (iv) ਅਵਿਨਾਸ਼ੀ
(ਪ) ਹੋਰ ਲਈ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਸ਼ਬਦ ਆਮ ਨਾਂਵ ਹੈ?
ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (iii) ਅਗਨਿਸ਼ਮ ਸ਼ਿਲਾ
ਭਾਗ-II : ਵਿਯਾਕਰਣ (Grammar) – ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਉੱਤਰ
(1) ਹੋਰ ਲਈ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਰਿਆਇਵਾਚੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣੋ:
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (iii) ਮੈਂ
(2) ਨੋਟ ਤੋਂ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਆਖਦੇ ਹਨ?
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (ii) ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਣ
(3) “ਸੰਗੀਤ ਸਕੂਲ ………… ਆਈ।” ਸਹੀ ਉੱਤਰ ਚੁਣੋ:
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (iv) ਨੇ
(4) ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਵਾਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪ੍ਰਸ਼ਨ ਪੁੱਛਣ ਵਾਲਾ ਵਾਕ ਚੁਣੋ:
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (iv) ਕੀ ਤੂੰ ਸਕੂਲ ਗਿਆ ਸੀ?
(5) ਹੋਰ ਲਈ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਖਾਸ ਨਾਂਵ ਚੁਣੋ:
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (i) ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ
(6) ਹੋਰ ਲਈ ਅਰਥਕ ਸਹੀ ਤਤਵੀਤ ਵਾਲਾ ਵਾਕ ਚੁਣੋ:
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (iii) ਪਿੰਡਸਾਲ ਜੋ ਹੋਰ-ਬੋਰ ਹੋ ਗਏ।
ਭਾਗ-III : ਲਿਖਣ ਕੁਸ਼ਲਤਾ (Writing Skill)
ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਵਿਸ਼ੇ ਉੱਤੇ 5-7 ਵਾਕ ਲਿਖੋ:
• ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ
• ਸਮੇਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵ
ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ (Independence Day)
• ਸੁਤੰਤਰਤਾ ਦਿਵਸ 15 ਅਗਸਤ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਇਹ ਦਿਨ 1947 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਇਸ ਦਿਨ ਭਾਰਤ ਦਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਝੰਡਾ ਲਹਿਰਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
• ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਤੇ ਅਧਿਆਪਕ ਵਿਦਿਆਲਿਆਂ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਕਰਦੇ ਹਨ।
• ਆਜ਼ਾਦੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜਾਨ ਨਿਓਛਾਵਰ ਕੀਤੀ।
• ਇਹ ਦਿਨ ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ।
• ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ਨੂੰ ਕਦੇ ਵੀ ਨਹੀਂ ਭੁੱਲਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਸਮੇਂ ਦਾ ਮਹੱਤਵ (Importance of Time)
• ਸਮਾਂ ਜੀਵਨ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵਧੀਕ ਕੀਮਤੀ ਤੱਤ ਹੈ।
• ਜੋ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਸਮੇਂ ਦੀ ਕਦਰ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
• ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਖਰਾਬ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਕਾਮ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
• ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਲਈ ਸਮੇਂ ਦਾ ਵਿਹਾਰ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
• ਹਰ ਕੰਮ ਸਮੇਂ ਤੇ ਕਰਨ ਨਾਲ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਵਿਅਕਤੀ ਨੂੰ ਆਗੇ ਵਧਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।
• “ਸਮਾਂ ਕਿਸੇ ਦੀ ਉਡੀਕ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ”, ਇਸ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਇਸਦਾ ਉਚਿਤ ਇਸਤੇਮਾਲ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
• ਜੋ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੇ ਸਮੇਂ ਨੂੰ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਵਰਤਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਹਮੇਸ਼ਾ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਸਫਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਤੁਸੀਂ ਚਾਹੋ ਤਾਂ ਕੋਈ ਹੋਰ ਵਿਸ਼ਾ ਵੀ ਪੱਛ ਸਕਦੇ ਹੋ!
ਭਾਗ-IV : ਪਾਠ ਪੜ੍ਹਨ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨ (Text Book Based Questions) – ਉੱਤਰ
(4) ਆਪਣੇ ਸਕੂਲ ਮਮੀ ਨੂੰ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਦਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਲੈਣ ਲਈ ਇੱਕ-ਪੱਤਰ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ:
ਪਤਾ: [ਆਪਣਾ ਪਤਾ ਲਿਖੋ]
ਤਾਰੀਖ: [ਅੱਜ ਦੀ ਤਾਰੀਖ]
ਸ محترਮ ਪ੍ਰਿੰਸੀਪਲ ਜੀ,
ਮੈਂ [ਤੁਹਾਡਾ ਨਾਂ] ਤੁਹਾਡੀ ਸਕੂਲ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ/ਵਿਦਿਆਰਥਣ ਹਾਂ। ਮੇਰੇ ਪਿਤਾ ਜੀ ਦੀ ਨੌਕਰੀ ਕਿਸੇ ਹੋਰ ਸ਼ਹਿਰ ਵਿੱਚ ਲੱਗ ਗਈ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਰਕੇ ਸਾਨੂੰ ਇੱਥੋਂ ਜਾਣਾ ਪੈ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੈਨੂੰ ਮੇਰਾ ਸਕੂਲ ਛੱਡਣ ਦਾ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ (SLC) ਲੈਣਾ ਹੈ।
ਕਿਰਪਾ ਕਰਕੇ ਮੈਨੂੰ ਇਹ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਜਲਦੀ ਦਿਓ, ਤਾਂ ਜੋ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਨਵੇਂ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦਾਖਲਾ ਲੈ ਸਕਾਂ।
ਤੁਹਾਡਾ ਧੰਨਵਾਦ!
ਆਪ ਦਾ ਵਿਦਿਆਰਥੀ,
[ਤੁਹਾਡਾ ਨਾਂ]
[ਕਲਾਸ]
(5) ਹੇਠ ਦਿੱਤੇ ਸ਼ਬਦਾਂ ਦੀ ਸਹਾਇਤਾ ਨਾਲ ਪੰਕ ਸਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿੱਤਰ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ:
(ਸ਼ਬਦ: ਬੱਚਾ, ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ, ਗੇਮਜ਼, ਪੋਤਾ, ਕਿਤਾਬਾਂ, ਖਿਲੌਣੇ, ਹਿਮਤ, ਸਮਾਜ, ਬੇਨ, ਦੇਖਦਾ, ਦਰਿ, ਗੁੰਮ, ਸਾਹਮਣੇ)
ਉੱਤਰ:
ਇਸ ਚਿੱਤਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਬੱਚਾ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਬੈਠ ਕੇ ਗੇਮਜ਼ ਦੇਖ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਖਿਲੌਣੇ ਅਤੇ ਕਿਤਾਬਾਂ ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਪਏ ਹਨ, ਪਰ ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ‘ਤੇ ਧਿਆਨ ਨਹੀਂ ਦੇ ਰਿਹਾ। ਬੱਚਾ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਟੀ.ਵੀ. ਦੇ ਦਰਿ ਗੁੰਮ ਹੋਇਆ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਹਿਮਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੀ ਬਹੁਤ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਪਰ ਬੱਚੇ ਟੈਲੀਵਿਜ਼ਨ ਅਤੇ ਗੇਮਾਂ ਦੀ ਲਤ ਵਿੱਚ ਫਸ ਰਹੇ ਹਨ। ਅਸੀਂ ਇਹ ਸੋਚਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬੱਚਿਆਂ ਦਾ ਭਵਿੱਖ ਸਿੱਖਿਆ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਦੀ ਭਲਾਈ ਵੱਲ ਹੋਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
(6) ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਬਹੁ-ਵਿਕਲਪੀ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਸਹੀ ਵਿਕਲਪ ਚੁਣੋ:
(i) ਗ਼ੁਲਾਮ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਪਸੰਦ ਹੈ?
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (ii) ਲੁਟਾਈ-ਭਗਾਉ
ਭਾਗ-IV : ਪਾਠ-ਅਧਾਰਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨ – ਉੱਤਰ
(ਅ) ਅਗਨੀਮ ਸ਼ਰਨਾ ਦੇ ਪਿਤਾ ਕਿਸ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਨੌਕਰੀ ਕਰਦੇ ਸਨ?
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (iii) ਅਭਿਆਸ
(ਬ) ਅਸੀਂ ਕਿਸ ਦੀ ਅਭਿਸ਼ਾਪ ਦਾ ਮੂਲ ਨਹੀਂ ਪਾ ਸਕਦੇ?
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (ii) ਅਕਸ਼ਰ
(ਸ) ‘ਭੂਲ ਵਾਲੇ ਦੀ ਸੇਵਾ’ ਮेला ਕਿੱਥੇ ਲੱਗਦਾ ਹੈ?
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (iv) ਸਹਾਰਾ
(ਦ) ਸ਼ੇਰ ਨੇ ਹੱਥੀ ਦੇ ਕੀ ਮੰਗਵਾ ਕੇ ਦਿੱਤਾ?
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (ii) ਕਿਤਾਬ
(ਧ) ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਦਾ ਸੰਬੰਧ ਕਿਸ ਰੰਗ ਨਾਲ ਹੈ?
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (iv) ਪੀਲੇ
(ਨ) ਕਿਸੇ ਦੇ ਗਲੇ ਨੇ ਆਪਣੇ ਮਹਿਲ ਲਈ ਇਸ਼ਾਰਤੀ ਲੱਕੜ ਕੱਟਣ ਦਾ ਹੁਕਮ ਦਿੱਤਾ?
✅ ਸਹੀ ਉੱਤਰ: (iii) ਸੇਪੁਰ ਦੇ
ਪਾਠ ਅਧਾਰਤ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਉੱਤਰ:
• ਇੱਕ ਬਿਸ਼ਨੋਈ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ ਅਫ਼ਸਰ ਦੇ ਇੱਕ ਸ਼ੂਅ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਬਾਹਵਾਂ ‘ਚ ਲੈ ਲਿਆ।
• ਉਸਨੇ ਲੰਕਾਧਿਸ਼ ਨੂੰ ਬੂਟ ਨਾ ਕੱਟਣ ਦਾ ਤਾਰਕ ਦੱਸਿਆ।
• ਇਹ ਦੇਖ ਕੇ ਤਿੰਨ ਦਿਵਾਨੀਆਂ ਨੇ ਵੀ ਸ਼ੂਅ ਨੂੰ ਗੱਲਬਤੀਆਂ ਪਾ ਲੈਣੀਆਂ।
ਉੱਤਰ:
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7:
(ਅ) ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ ਦੇਵੀ ਨੇ ਕੀਰਤਨ ਕੀਤਾ।
(ਬ) ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ ਦੇਵੀ ਨੇ ਲੋਕਗਾਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪੇਸ਼ ਕੀਤਾ।
(ਸ) ਬੱਚੇ ਗਾਥਾਗੀਤਾਂ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਸੁਣਨ ਆਏ।
(ਦ) ਲੋਕਗਾਥਾਵਾਂ ਨੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੱਤੀ।
(ਯ) 363 ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਆਤਮਿਕ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ।
—
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8: ਸਹੀ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ
(ਅ) ਪ੍ਰਿਥਵੀ ਨੇ ਅੱਗ ਵੱਲ ਵਧਾਈ। (✓)
(ਬ) ਮਾਊਂਟ ਔੰਕਾਰੇਸ਼ਵਰ ਨਦੀ ਤੋਂ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ ਹੈ। (✗)
(ਸ) ਮੌਨ ਤਪਸਵੀ ਨੇ ਵਿਆਹ ਸਵੀਕਾਰ ਕੀਤਾ ਸੀ। (✗)
(ਦ) ‘ਫੁੱਲ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਸੈਰ’ ਔਰੰਗਜ਼ੇਬ ਨੇ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ। (✗)
(ਯ) ਵੇਦਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਦੀ ਸਤਿਕਾਰ ਹੈ। (✓)
(ਰ) ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਦੇ ਫੁੱਲ ਭਕਤੀ ਦਾ ਆਹਵਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। (✓)
(ਲ) ਬੁੱਧ ਦੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਨੇ ਕੁਬੇਰ ਨੂੰ ਆਕਰਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। (✓)
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9: ਸਹੀ ਜੋੜੀਆਂ ਮਿਲਾਓ
ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10: ਖਾਲੀ ਥਾਵਾਂ ਭਰੋ
(ਅ) ਮਾਊਂਟ ਔੰਕਾਰੇਸ਼ਵਰ ‘ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਅਵਨੀਤਾ ਸਿੰਘ/ਬੇਦੀ ਦੇਵੀ ਸੀ।
(ਬ) ਫੁੱਲ ਵਾਲਿਆਂ ਦੀ ਸੈਰ ਮੇਲਾ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਲੱਗਦਾ ਹੈ। ਬਸੰਤ ਦਿਨ ਲਈ ਲੋਕ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।ਉੱਤਰ:
(ਅ) ਵੱਡਾ ਭਰਾ ਨਕਸ਼ਾ-ਸੁਗਮ/ਵਿਦਿਆਸ਼ਾ ਦੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਸੁਣਾਉਂਦਾ ਹੁੰਦਾ ਸੀ।
(ਬ) ਬਸੰਤ ਸਮੇਂ ਹਰੀਆਂ ਤੇ ਰੰਗੇ ਪਾਸੇ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਨ/ਹਰਿਆਲੀ ਦਿਖਦੀ ਹੈ।
(ਸ) ਅੰਦਰੂਨੀ ਦੀ ਦੇਹਲੀਜ਼ ਦੇ ਅੱਗੇ ਲੋਕਟ ਕੰਡੇ ਵਾਲੇ ਦਰ/ਨਕਸ਼ਾ ਗਏ।
(ਕ) ਸਾਡੇ ਸਕੂਲ ਵਿੱਚ ਦੰਸ਼ ਦੇ ਮੰਤਰੀ ਦਰਗਾ ਇੱਕ ਮੰਤਰੀ/ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਹੈ।
(ਖ) ਬੀਰਬਲ ਨੇ ਅਕਬਰ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਪੀਣ/ਸੁੱਟ
ਣ ਤੋਂ ਰੋਕਿਆ।
